Ποινική κύρωση

Η ποινή που προβλέπεται για το βιασμό είναι πρόσκαιρη κάθειρξη, ποινή η οποία μπορεί να κυμανθεί από τα 5 μέχρι τα 20 χρόνια στέρηση της ελευθερίας.Η επιλογή του νομοθέτη να προβλέψει την βαριά αυτή ποινή επιδοκιμάζεται γενικώς στην επιστήμη, ως ανάλογη της βαρύτητας του εγκλήματος - ερευνητικά, πάντως, καταγράφεται σημαντική απόκλιση, ανάμεσα στους άντρες και στις γυναίκες,ως προς την πρόσληψη αυτής της ποινής: οι γυναίκες αναμένουν/επιθυμούν αυστηρότερη από την προβλεπόμενη και οι άντρες ηπιότερη ποινή(!). Σημειώνεται εξάλλου ότι το αντίστοιχο πλαίσιο ποινής στις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες είναι χαμηλότερο. Επιπλέον, το μεγάλο εύρος του πλαισίου ποινής αφήνει χωρίς καθοδήγηση το δικαστή για τα κριτήρια που χρησιμοποιεί στην επιμέτρηση.Ποιος βιασμός και ποιος δράστης ταιριάζουν με την βαριά ποινή και ποιος με την ελαφριά; Τα γενικότερα κριτήρια του άρ. 79 του ΠΚ είναι βέβαιο ότι δίδουν τις απαντήσεις που χρειάζονται εδώ. Γι' αυτό ακριβώς το λόγο είναι προτιμότερο το σύστημα που έχουν υιοθετήσει ορισμένες χώρες (π.χ. Γερμανία, Γαλλία) με χαμηλότερη ποινή στο βασικό έγκλημα και πρόβλεψη πολλών επιβαρυντικών περιστάσεων ή διακεκριμένων μορφών σε διεθνές επίπεδο εξάλλου εντοπίζεται μια ισχυρή τάση για τη πρόβλεψη άλλων, πέραν δηλ. των ποινών "φυλάκισης", "μέτρων" προστασίας απέναντι στο δράστη εγκλήματος σεξουαλικής βίας, κυρίως δηλαδή τον βιασμό. Τα μέτρα αυτά κινούνται από τη θεραπεία του δράστη μέχρι την διαρκή επιτήρησή του και σίγουρα κινούνται στα ακραία όρια ενός φιλελεύθερου ποινικού συστήματος.

Οι επιβληθείσες ποινές για το βιασμό στην Ελλάδα έχουν ως εξής:

Ο Ελληνικός Ποινικός Κώδικας, σε αντίθεση με τον Γερμανικό, δεν προβλέπει επιβαρυντικές περιστάσεις ούτε κάποια προνομιούχα μορφή του βιασμού. Ως εκ τούτου, για την επιμέτρηση της ποινής θα πρέπει ο δικαστής, κατά το άρ. 79 κεφ.2-3 ΠΚ, να λάβει υπόψη τις περιστάσεις χρόνου, τόπου κ.λ.π. και τα αίτια που ώθησαν το δράστη στην εκτέλεση του εγκλήματος. Ειδικότερα, ο δικαστής θα πρέπει να κάνει μια συνολική εκτίμηση όλων των περιστάσεων για την αξιολόγηση της πράξης και του δράστη, ανεξάρτητα αν αυτά τα στοιχεία εμπεριέχονται στην αξιόποινη πράξη, την συνοδεύουν, προηγούνται ή έπονται αυτής. Εδώ εντάσσονται περιπτώσεις ελάσσονος αδίκου και ενοχής.

Ως προς τα υποκειμενικά στοιχεία της προσωπικότητας, θα ληφθεί υπόψην αν αυτά απέχουν από τον μέσο όρο των δραστών σεξουαλικής βίας. Δεν είναι όμως η διπλή αξιολόγηση των ίδιων στοιχείων, δηλαδή αρχικά για τη θεμελίωση του εγκλήματος και κατόπιν για την επιμέτρηση της ποινής. Επίσης στην επιμέτρηση δεν χωρούν ηθικολογικές κρίσεις, ιδίως αναφορικά με το θύμα και τις λοιπές επιλογές ζωής του (σεξουαλικές ή μη).

Επιβαρυντικά, ως προς το μέγεθος του αδίκου, θα λειτουργήσουν στοιχεία που συνοδεύουν: i)την πράξη εξαναγκασμού: η βαρύτητα της σωματικής βίας, η πολλαπλότητα των επιθέσεων, η βαναυσότητα του δράστη (άρ. 79 κεφ. 2β' και γ' συνδ. με κεφ. 3β' ΠΚ), ή ii)την σεξουαλική πράξη:το είδος και η τυχόν πολλαπλότητα της πράξης, η ταπείνωση του θύματος, η ιδιαίτερη βαρύτητα της ασελγούς πράξης, η πολλαπλή κακοποίηση, οι συνέπειες στο θύμα (π.χ. ψυχολογικές, συνέπειες, αυτοκτονία), η απόκτηση αφροδίσιου νοσήματος.

Ελαφρυντικά, αντίθετα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη η μοναδική, σύντομη και μικρής σημασίας σεξουαλική επίθεση, η απουσία συνεπειών για το θύμα, η χαμηλής ένταση εξαναγκασμού, η κατανάλωση αλκοόλ που όμως δεν αίρει τον καταλογισμό, το γεγονός ότι ο δράστης ενήργησε από προηγούμενη "ανάρμοστη" συμπεριφορά του θύματος ή ότι αυτό είχε προσφερθεί να έλθει μαζί του σε σεξουαλική επαφή. Δεν θα λειτουργήσουν, όμως, ελαφρυντικά η κατάσταση σεξουαλικής ανάγκης του άντρα, που παλαιότερα εθεωρείτο κίνητρο βιασμού(!) ή η γνωριμία δράστη-θύματος, που είναι και η πιο συνήθης περίπτωση βιασμών.

(πηγή: Αξιόποινες σεξουαλικές πράξεις, Άρθρα 336-353ΠΚ. Συγγραφείς: Νίκος Παρασκευόπουλος, Ευτύχης Φυτράκης. Εκδόσεις Σάκκουλα 2011)